De gastrocolische reflex – waarom je soms naar het toilet moet na het eten
- Ulrika Midner, diëtist
- 12 aug
- 2 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 13 aug
Wat is de gastrocolische reflex?
Wanneer je eet, verteert je lichaam het voedsel niet alleen, maar maakt het ook ruimte ervoor. Dit gebeurt dankzij de gastrocolische reflex – een normale reactie waarbij eten beweging in de dikke darm op gang brengt.
Wanneer voedsel je maag oprekt, stuurt dit een reeks signalen naar de dikke darm, die samentrekt en ontlasting naar voren verplaatst. Dit is de reden dat sommige mensen kort na het eten aandrang voelen om naar het toilet te gaan.
Hoe werkt het?
Drie hoofdsystemen werken hierbij samen:
Spieractiviteit (myogene controle) – de darmspieren zelf kunnen beweging op gang brengen.
Zenuwsignalen (neurale controle) – het myenterische plexus, een zenuwnetwerk in de darmwand, stuurt berichten om samentrekkingen te starten.
Hormonen (paracriene controle) – stoffen zoals gastrine, cholecystokinine en serotonine, die in de darm worden afgegeven, stimuleren de activiteit.
Het effect is vaak het sterkst in de sigmoïd colon (S-vormige deel van de dikke darm vlak voor de endeldarm). Onderzoek laat zien dat de activiteit in de dikke darm al enkele minuten na het begin van een maaltijd toeneemt.
Wanneer de reflex verandert
Overactieve reflex
Bij sommige mensen, vooral bij prikkelbaredarmsyndroom (PDS), kan de reflex sterker zijn dan normaal. Dit kan leiden tot:
Een plotselinge, sterke aandrang om na de maaltijd naar het toilet te gaan
Buikkrampen
Opgeblazen gevoel en gasvorming
Bij dumpingsyndroom, dat kan optreden na bepaalde maagoperaties, is de reflex erg snel en krachtig. Dit veroorzaakt niet alleen snelle ontlasting, maar soms ook duizeligheid of zweten.
Zwakke reflex
Als de reflex minder actief is, kan dit bijdragen aan verstopping. Dit kan gebeuren door zenuwschade bij onder andere diabetes, ruggenmergletsel of bepaalde darmziekten.
Factoren die de reflex beïnvloeden
Maaltijdgrootte – grotere maaltijden zorgen meestal voor een sterkere reflex.
Samenstelling van de maaltijd – vetrijke maaltijden wekken vaak een grotere reactie op.
Gevoeligheid van de darm – mensen met PDS ervaren de reflex vaak sterker.
Darmmicrobioom – veranderingen in darmbacteriën kunnen de reflex beïnvloeden via hormoonsignalen.
Hoe kun je de gastrocolische reflex in je voordeel gebruiken?
Bij verstopping:
Maak gebruik van de reflex: probeer ’s ochtends na het ontbijt naar het toilet te gaan, wanneer je darm het meest actief is.
Voor sommige mensen helpt een warme drank of en kleine hoeveelheid gezonde vetten (zoals notenpasta) in de ochtend om de beweging op gang te brengen.
Bij aanhoudende klachten zoek hulp van arts, diëtist, bekkenfysiotherapeut, en PDS-hypnotherapeut
Bij een overactieve reflex:
Eet kleinere maaltijden, maar vaker.
Beperk vetrijke maaltijden en bekende triggerproducten.
Bij aanhoudende klachten zoek hulp van arts, diëtist, bekkenfysiotherapeut, en PDS-hypnotherapeut
Conclusie
De gastrocolische reflex is een natuurlijk proces dat je spijsvertering in beweging houdt. Wanneer hij in balans is, merk je er nauwelijks iets van. Als hij te sterk of te zwak is, kan dit klachten veroorzaken zoals aandrang, krampen of verstopping.
Door te begrijpen hoe de reflex werkt, kun je je eetgewoonten, maaltijdgrootte en timing aanpassen om je spijsvertering te ondersteunen.
